Περίληψη

17 Νοεμβρίου 1943, μεσημέρι. Ένας ανελέητος βομβαρδισμός από γερμανικά αεροπλάνα ξεθεμελιώνει το Βαθύ της Σάμου. Χιλιάδες κάτοικοι του νησιού, για να γλιτώσουν τη γερμανική κατοχή, αναγκάζονται να περάσουν στη γειτονική Τουρκία και να καταλήξουν σε διάφορα προσφυγικά στρατόπεδα της Μέσης Ανατολής. Ανάμεσα στους πρόσφυγες είναι και η οικογένεια της συγγραφέως, που βρήκε στέγη σ’ ένα τσαντίρι στο στρατόπεδο της Γάζας, στην Παλαιστίνη. Η συγγραφέας, παιδάκι τότε, ζει τη σκληρή δοκιμασία της προσφυγιάς.

Σαράντα χρόνια αργότερα, μεγάλη πια βρίσκεται στα ίδια μέρη και ζει το δράμα της προσφυγιάς ενός άλλου λαού. Η συνάντησή της με έναν από τους πιλότους που βομβάρδισαν το Βαθύ το 1943 είναι συγκλονιστική. Οι μνήμες ξαναζωντανεύουν και το παρελθόν δένει με το παρόν σε τούτο το «Διπλό ταξίδι».

Video

Δες αποσπάσματα από τα «επίκαιρα» της ναζιστικής προπαγάνδας όπου αναφέρεται, μεταξύ άλλων, και η κατάληψη της Σάμου (1^ο βίντεο).

Δες αποσπάσματα από τα «επίκαιρα» της ναζιστικής προπαγάνδας όπου αναφέρεται, μεταξύ άλλων, και η κατάληψη της Σάμου (2^ο βίντεο).

Δες ένα βίντεο σχετικά με τους πρόσφυγες στην Ελλάδα (2009).

Δες το τηλεοπτικό μήνυμα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (2006).

Κριτικές

[…] Με συγκινητική γλυκύτητα, ανθρωπιά κι απλότητα, έχοντας αφαιρέσει το ψυχολογικό βάρος και τη δραματικότητα των γεγονότων, η Λίτσα Ψαραύτη μάς μιλά για εκείνη την καθοριστική για τη ζωή της περιπέτεια, με ένα σκοπό: Να «δούμε» τους πρόσφυγες, τα προβλήματά τους, να συνδράμουμε, να θυμηθούμε ότι 8.500 Ελληνες κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο διέσχισαν τις σημερινές εμπόλεμες ζώνες και βρήκαν απάγκιο και εντέλει σωτηρία.

Ξανακούγοντας την ιστορία της δεν είμαι βέβαιη ότι απευθύνεται στους πρόσφυγες μόνο, γιατί έτσι κι αλλιώς τους νιώθει μέσα στην ψυχή της, έχει μπει στο πετσί τους. Μένω με την αίσθηση ότι βρεθήκαμε σπίτι της με τον φωτογράφο Αλέξανδρο Φιλιππίδη, για να μας μιλήσει για την υπομονή και τη δύναμη που είναι ελευθερία, όπως λέει η ίδια. Για να μας αγκαλιάσει και να μοιραστεί αυτό που έχει κατασταλάξει μέσα της από όλη της τη ζωή: απλότητα, χάρη, αγάπη, ειλικρίνεια, σοφία. Κατορθώνει να κρατήσει μέσα της άσβεστο το αιώνιο παιδί αλλά και τη μεγάλη μητέρα, μια συμφιλιωμένη γυναίκα με όλες τις εκφάνσεις της ζωής της, θετικές κι αρνητικές. […]

Κριτική της Σταυρούλας Σκαλίδη στην kathimerini.gr

Η συγγραφέας, με τόνο τρυφερότητας και ποίησης που διακρίνει τη γραφή της, κατορθώνει ν’ απαλύνει τη τραγικότητα των περιστάσεων. Έχει μάλιστα την ικανότητα να σε κάνει να περνάς από την αγωνία στην ανακούφιση, από την πίκρα στη χαρά, να βρίσκεις ομορφιά και στο πιο άχαρο περιβάλλον. Αξίζει να διαβαστεί απ’ όλους και ιδιαίτερα από τους νέους, για να μάθουν, να συγκινηθούν, να σκεφτούν... Βίτω Αγγελοπούλου, «Η Καθημερινή»

Η Λίτσα Ψαραύτη με το καινούριο της βιβλίο μάς δίνει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και γοητευτικό μυθιστόρημα, νεανικό, που και πλοκή έχει και περιπέτεια και διάρκεια, στοιχεία που πάντοτε κάνουν ένα βιβλίο επιθυμητό.

Η συγγραφέας, με ζωντανή και διαρκή παρουσία στα γράμματά μας και με αληθινό ήθος και ευγένεια χαρακτήρα που καθρεφτίζονται στο έργο του δημιουργού, με το βιβλίο της αυτό γυρίζει τις σελίδες μιας ιστορίας σχεδόν άγνωστης στους περισσότερους από μας και θίγει το θέμα μιας άλλης προσφυγιάς, μα με τόνους χαμηλούς και διακριτικούς. [...] Θα πούμε ακόμα πως το βιβλίο είναι γραμμένο σε ωραία γλώσσα, πλούσια, χυμώδη, τρυφερή... Ελένη Σαραντίτη, «Ελευθεροτυπία»

Η Λίτσα Ψαραύτη με εφόδια τη γνώση των γεγονότων, τον ουμανισμό και την αντικειμενικότητα, καταφέρνει και τη δική της άποψη να καταθέσει, αλλά και τον αναγνώστη της να τον οδηγήσει σ’ έναν τριπολικό προβληματισμό. [...] Πέρα από αυτά, το βιβλίο, καθώς είναι γραμμένο σε ωραία γλώσσα, καθώς διαθέτει μια συνετή παρουσίαση των συναισθηματικών φορτίσεων και καθώς, τέλος, χαρακτηρίζεται από την αμεσότητα της προσωπικής κατάθεσης, καταφέρνει και τους ήρωές του να παρακολουθήσει μυθιστορηματικά και κάποιες μορφολογικές αναζητήσεις να διεκπεραιώσει επιτυχώς... Μάνος Κοντολέων, περιοδικό «Διαβάζω»

... Το «Διπλό ταξίδι» είναι ένα πολύ ωραίο μυθιστόρημα. Περιγραφές δυνατές, γρήγορες ψυχογραφικές τομές, ζωντάνεμα της ατμόσφαιρας... Με μια ζεστή από καρδιάς γραφή, χωρίς άχρηστες περικοκλάδες και δήθεν παιδαγωγικούς γλυκασμούς, μας, μας ξεδιπλώνει τον κόσμο της. Είναι σίγουρα ένα κόσμημα της σαμιακής λογοτεχνίας. Κώστας Ι. Καλατζής, συγγραφέας, Συμπόσιο Σαμιακής Λογοτεχνίας 1989

... Αφήγηση απλή, απέριττη, αλλά και κατά σημεία πυκνή και γεμάτη πάθος, κρατεί αδιάπτωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Δύο ακόμα στοιχεία μπορούν να εγγραφούν στο ενεργητικό του βιβλίου. Το ένα είναι η παιδική ματιά με την οποία αντικρίζονται γεγονότα και καταστάσεις, που το μεγαλύτερο μερτικό τους πέφτει πάνω στους μεγάλους. Το δεύτερο είναι η αντικειμενικότητα με την οποία παρουσιάζονται και σχολιάζονται τα διάφορα μεγάλα πολιτικά γεγονότα που βρίσκονται πίσω από τις πολεμικές συγκρούσεις. Μαζί με αυτά κι ένας διάλογος ζωηρός και πανταχού παρούσα μια φρεσκάδα, καθώς και το ανθρωπιστικό στοιχείο, που διαπνέει όλο το έργο της Λ. Ψαραύτη. Χάρης Σακελαρίου, συγγραφέας, «Επιθεώρηση Παιδικής Λογοτεχνίας»

Το «Διπλό ταξίδι» αποτελεί μια διττή διήγηση αρμονικής και άκρως ενδιαφέρουσας πλοκής... Η περιγραφική δεινότητα της Λ. Ψαραύτη και η σαγηνευτική γλαφυρότητα του ύφους της δεν είναι τα μόνα θετικά στοιχεία αυτού του βιβλίου. Στη μνήμη των μεγαλύτερων θα επαναβιώσει η βαριά και φορτισμένη ατμόσφαιρα της ιταλογερμανικής κατοχής των νησιών του Αιγαίου μας και συγκεκριμένα της Σάμου. Θα ξαναζωντανέψει ολόσωμη η τραγική μοίρα μερικών, της μεταφοράς τους στα στρατόπεδα προσφύγων της Μέσης Ανατολής, οι στερήσεις, οι κακουχίες, αλλά και η επάνοδος. Πάντως και οι νεότεροι θα ωφεληθούν διαβάζοντας το βιβλίο της Λίτσας Ψαραύτη. Θα συνειδητοποιήσουν τι εστί αυτάρκεια, πάλη προς επιβίωση και φυσικά ανθρωπιά και καλοσύνη. Και στο τέλος του διπλού και διπλώς ωφέλιμου ταξιδιού θα αισθανθούν καθαρμένοι, όπως η συγγραφέας, ατενίζοντας το μέλλον με νέες ελπίδες... H Λ. Ψαραύτη, με το «Διπλό Ταξίδι» κατόρθωσε να συγκεράσει τη συγγραφική τεχνική με τη γλαφυρή αμεσότητα και να μας ταξιδέψει στο λαγαρό κόσμο της ψυχικής της διαύγειας.
Περιοδικό «Αιγαιοπελαγίτικα Θέματα»

Η προσφορά αυτού του μυθιστορήματος –όπου τα γεγονότα εκτυλίσσονται με κινηματογραφική ταχύτητα μέσα από ζωντανούς διαλόγους, ολοκληρωμένους χαρακτήρες, ρεαλισμό, ένα κλίμα ασθμαίνον με εναλλασσόμενα συναισθήματα και μια ποιητική γραφή– είναι ότι παρουσιάζει άγνωστες σελίδες ιστορίας συνδέοντάς τες ιστορικά, κοινωνικά και πολιτισμικά με τη σημερινή εποχή. Στην ουσία το πρώτο «ταξίδι» της ηρωίδας, ύστερα από τη διαπίστωσή της ότι δεν είναι πάντα εχθροί εκείνοι που ως τέτοιους μας τους παρουσιάζουν, είναι μια κατάδυση μάθησης και μνήμης, όπου η ανθρώπινη μοίρα που θυσιάζεται στον βωμό της αξιοπρέπειας είναι πάντα ίδια και λειτουργεί ανεξάρτητα από εθνότητες.

Γεγονός που διαπιστώνεται στο δεύτερό της ταξίδι στην ίδια γη, την Παλαιστίνη, που δοκιμάζεται τώρα από εκείνους, τους Εβραίους, που σχεδόν ξεκληρίστηκαν στα ναζιστικά κολαστήρια. H αντικειμενικότητα των ιστορικών γεγονότων, η παρουσίαση των κοινών στοιχείων των λαών, που τους συνδέει ο πόνος κι η θέληση για μια καλύτερη ζωή, κι η αποστροφή στην ιστορική μνήμη εκείνων που κάποτε υπέφεραν, και συνάμα ο λογοτεχνικός τρόπος που αυτά καταγράφονται, κάνουν το βιβλίο στην ουσία κήρυκα μιας οικουμενικότητας, δυνατής μόνο αν οι επιμέρους εθνικές μνήμες λειτουργήσουν σε μια κατεύθυνση εσωτερικής αλήθειας, αυτοκριτικής και συναίσθησης του χρέους τους απέναντι στο ιστορικό μέλλον. Γιάννης Παπαδάτος, περιοδικό «Διαβάζω»

Ένα ενδιαφέρον βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί από παιδιά, νέους και μεγάλους... Περιοδικό «Κυπρία»

...Στο «Διπλό ταξίδι» η Λ. Ψαραύτη μεταπλάθει προσωπικές της εμπειρίες σ’ ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα με πρωτοπρόσωπη αφήγηση κι έναν τρόπο που δένει ευρηματικά το χτες με το σήμερα. [...] Η Βρετανίδα συγγραφέας παιδικών και νεανικών βιβλίων Μόλι Χάντερ, στο θεωρητικό της βιβλίο «Το ταλέντο δεν αρκεί» γράφει χαρακτηριστικά: «Κανένα βιβλίο δεν μπορεί να πει κάτι αξιόλογο, αν πρώτα η ζωή η ίδια δεν έχει πει αυτό το κάτι στον συγγραφέα του». Και η Λ. Ψαραύτη αυτό ακριβώς αποδεικνύει. Η ζωή τής επεφύλαξε οδυνηρές αλλά αξιόλογες εμπειρίες. Και αυτές μετουσίωσε με το “Διπλό ταξίδι” της σ’ ένα έξοχο λογοτέχνημα». Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, περιοδικό «Διαδρομές»